زیست بوم مناسب برای شکل گیری و بالندگی نوپاها، متشکل از مجموعه‌ای از عناصر و اضلاع است که بدون حضور آنها نمی‌توان به رشد و ارتقای وضعیت و موقعیت کشور در این حوزه امیدی داشت. چنین فضایی از پاره‌ای عناصر فرهنگی- رفتاری چون فرهنگ کارآفرینی و قدرت ریسک پذیری و میزان ترس از شکست تغذیه می‌کند و دست کم شش ضلع مختلف دارد:
- مراکز رشد و شتاب دهنــده هــا (Accelerators & incubators)
- مراکز و شبکه‌های سرمایه‌گذاری Investors
- رسانه ها Information brockers
- سمن ها (سازمان‌های مردم نهاد) NGO’s
- موسسات عمومی و دولتی مرتبط Public & Government Institute’s
- دانشگاه ها و مراکز آموزشی حرفه‌ای Universities
فعالیت این مراکز با رویکرد فعال سازی فضای کسب و کارهای نوپا، مکمل و پوشش دهنده یکدیگر خواهد بود و به افزایش ثمردهی تلاش‌های صورت گرفته در این حوزه کمک می‌کند. با هم افزایی این بخش ها، فرهنگ عمومی و اشتیاق همگانی ناظر به استارتاپ حاکم می‌شود. روابط بین بخشی این اضلاع شش گانه به شکل گیری فضای تبادل تجارب و رویدادهای مرتبط منتهی می‌شود که بستری ضروری برای شکل گیری و همگانی شدن فضای فعالیت‌های نوپا به شمار می‌رود.
آموزش و تبادل تجربه در استارتاپ
برگزاری جلسه ها و رویدادهای متفاوت این حوزه از دوره‌های آموزشی در قالب کمپ‌های آموزشی، دوره هایی چون آخر هفته‌های نوپا یا مسابقات و جوایز مختلف این حوزه، جلسات دیدار و عرضه ایده به سرمایه‌گذاران و نشست‌های کافه‌ای یا آخر هفته‌ای فعالان و علاقمندان این حوزه با یکدیگر یا با صاحبان تجارب موفق یا حتی شکست‌های بزرگ و شکل گیری شبکه‌های تخصصی از مربیان (منتورها)، فعالان، سرمایه‌گذاران و مراکز رشد و شتاب دهنده؛ در کنار پوشش قوی و مناسب این رویدادها توسط رسانه ها و الگوسازی از تجربه‌های موفق، همه و همه بستری را شکل می‌دهند که به رشد شاخص‌های این حوزه کمک خواهد کرد.
این واقعیت که نوپاها در برخی نقاط بیشتر به نتیجه می‌رسند و در برخی کمتر، معلول وجود چنین بستری است که در نقاطی مانند سیلیکون ولی و پس از آن مناطقی نظیر بوستون، سیاتل، بولدر و لندن بسیار فراهم تر و در نتیجه تراکم کارآفرینان و ضریب موفقیت آنها در چنین نقاطی از سطح جهانی بسیاربالاتر است. نکته شایسته ذکر آن است که نمی‌توان بدون کنار هم گذاشتن این اضلاع، برای رشد فعالیت‌های نوپا انتظار شکل گیری زیست بومی کامل و بستری مناسب را داشت. اگرچه این تحولات اینک در کشور آغاز شده است و در روزنامه ها، سایت‌های عمومی وتخصصی و مجلات تخصصی انعکاس مباحث مربوط به آن را می‌توان یافت؛ اما هنوز قطعات بسیاری از جورچین این فضا ناقص و نیازمند توجه بیشتری است. باید شروع فعالیت ها در این حوزه را به فال نیک گرفت و به این نهال جوان، مجال رشد داد.
سرمایه، شرط لازم است، نه کافی برای استارتاپ!
یکی از اضلاع بسیار مهم و موثر زیست بوم نوپاها (اکوسیستم استارتاپ ها)، سرمایه است که نقش روانی و عملیاتی مهمی در شکل گیری و موفقیت کسب و کارهای نوپا دارد. درباره سرمایه در نوپاها از چند منظر مختلف می‌توان سخن گفت. از منظر جوانان علاقه مند به فعالیت و نگران از نبود سرمایه، طبق آموزه‌های محققان و صاحب نظران برجسته این حوزه، باید نقش و اهمیت عنصر سرمایه در پرداختن به ایده نوآورانه و پیگیری فرصت ها را کم رنگ کرد و آموزش عمومی لازم را در این زمینه فراهم ساخت. باید به جوانان صاحب ایده و علاقمند آموخت که شروع یک استارتاپ و توسعه ایده را نباید به عنصر سرمایه و جذب سرمایه‌گذار منوط یا وابسته بدانند. آمار جهانی سال 2012 نشان می‌دهد سرمایه شخصی (bootstrapping) همچنان روش اصلی شروع یک استارتاپ است. 80% از کارآفرینان با استفاده از پس اندازهای شخصی خود و 14% با قرض گرفتن از دوست و فامیل و وام بانکی دست به شروع استارتاپ خود زده اند. وابسته دانستن موفقیت به سرمایه، در گام‌های نخست شکل دهی یک استارتاپ، یکی از موانع جدی شکل گیری فرهنگ و فضای مناسب برای رویکرد جوانان به کسب و کارهای نوپا است و باید نمونه‌های بسیار داخلی و خارجی صاحبان ایده و نوآوری را که توانسته اند با تلاش و فعالیت خود به راه اندازی، تثبیت و رشد استارتاپ خود موفق شوند، معرفی کرد تا سرمایه برای چنین رویکردی به مانعی ذهنی تبدیل نشود.
از سو و منظری دیگر، شکل گیری فضای کسب و کارهای نوپا و رشد سریع و موفق یک استارتاپ، به وجود موسسات و نهادهای سرمایه‌گذاری وابسته است که منطق و ریسک چنین نوع کسب و کاری را درک کنند و چابکی، سرعت عمل و آمادگی لازم برای تعامل با چنین مجموعه هایی را کسب کرده باشند. بدنه سنگین و محافظه کار روش‌های سرمایه‌گذاری متداول در کشور، قابلیت، ظرفیت و چالاکی لازم برای حمایت و بهره برداری از چنین فرصت هایی را ندارد و می‌توان ادعا کرد با حجم و ظرفیت آن نیز آشنایی ندارد. کسب و کارهای نوپا همراه با خود، ظرفیت ها و جذابیت‌های خاصی را شکل داده اند که شیوه‌های متناسب و همگامی از سرمایه‌گذاری را خلق کرده است و به نظر می‌رسد طرح و بررسی ابعاد و مسائل متفاوت این حوزه، یکی از اولویت‌های پرداختن به نوپاها (استارتاپ‌ها) را در کشور شکل می‌دهد که این نوشته به تحلیل و بررسی آن اختصاص دارد..
