معرفی کتاب «مدیریت اخلاق حرفهای در سازمان به شیوه جوانمردان»
شبکه‌های اجتماعی ظرف ظهور اخلاق انسانی است
غلامرضا خاکی متولد اول بهمن ۱۳۴۲ است، او دکترای مدیریت دارد و از آثارش می‌توان به «مدیریت زمان» و «مدیریت کارآمد» اشاره کرد.
کتاب اخیر او «مدیریت اخلاق حرفهای در سازمان به شیوه جوانمردان» است که توجه به اخلاق در سازمان و مدیریت و مبانی و مفاهیم فلسفی اخلاق را مدنظر قرار داده است. موضوع اخلاق این روزها در دنیا حتی در برندینگ سازمان‌ها و شرکت‌ها هم حائز اهمیت است که می‌توان حضور حرفهای آن را در ایران کم‌کم احساس کرد.
در ذیل معرفی اجمالی از کتاب «مدیریت اخلاق حرفهای در سازمان به شیوه جوانمردان» برای خوانندگان خواهیم داشت. اما قبل از آن به‌عنوان مقدمه، گفت‌وگویی کوتاه با مضمون اخلاق در فناوری که به‌نوعی شاخه‌ای از اخلاق حرفهای و جزئی جدانشدنی از آن در سازمان‌ها و نظام‌های امروزی است، داشته‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
از دکتر خاکی خواستیم به‌عنوان سؤال اول تعریفی از اخلاق در فناوری را برای خوانندگان ما داشته باشند؛ او اخلاق در فناوری را مجموعه‌ای از بایدها و نبایدهای برآمده از «عقل مستقل» یا شریعت می‌داند که افراد در ذخیره و انتقال پیام‌های مجازی باید آن را رعایت کنند.
از او درخصوص وظیفه متقابل جامعه و فناوری اطلاعات در قبال یکدیگر پرسیدیم؛ معتقد است که این سؤال بر این فرض استوار است که فناوری اطلاعات و جامعه در مقابل هم هویت دارند، درحالی‌که فناوری اطلاعات خود شکلی از جامعه مجازی است و بر روند تحول اجتماعی و ماهیت آن تأثیرگذار است. پس نباید هویت آنها را مقابل یکدیگر تعریف کنیم. اما اگر جامعه را مردم بدانیم باید گفت از فناوری در جهت اخلاقی و تکاملی باید بهره‌برداری کرد و از آفات آن پرهیز کرد.
دکتر خاکی معتقد است که شبکه‌های اجتماعی ظرف ظهور اخلاق انسانی است و به‌خودی‌خود نمی‌توانند هنجار یا ناهنجار باشند، بنابراین ازنظر او مهم این است که چه کسانی در این شبکه‌ها حضور یابند. بالطبع هنجارها زاییده فرهنگ هستند و در تعاملات چندسویه ظهور می‌یابند. و ازآنجایی‌که فرهنگ دربرگیرنده ارزش‌ها و هنجارهای اخلاقی است که در گفتار، نوشتار و کردار افراد جلوه‌گر می‌شود می‌توان گفت اخلاق هر جامعه‌ای در شبکه‌های مجازی بازتاب می‌یابد.
از او می‌پرسم اینکه برخی معتقدند واقعیت جامعه ما، همانی است که در فضاهای مجازی و شبکه‌های اجتماعی وجود دارد. نظر او در مورد این دیدگاه چیست؛ می‌گوید تا حدودی با این دیدگاه موافق است اما تأکید می‌کند این لزوماً به معنای ظرفیت‌های فرهنگی ما نیست بلکه به معنای آنچه بالفعل شده و نمودار شده است، با این نگاه می‌توان با این دیدگاه موافقت کرد.
در پایان گفت‌وگو از او می‌خواهیم یک معرفی کوتاه از کتابش داشته باشد می‌گوید نویسنده نمی‌تواند و نباید که کتابش را خودش معرفی کند و این را به نویسنده گزارش و خواننده‌ها می‌سپارد.
معرفــی کتـــاب
کتاب «مدیریت اخلاق حرفهای در سازمان به شیوه جوانمردان» در ۴ بخش و ۴۰ جلسه چاپ شده است. چهار بخش کلی با عنوان‌های «بسترهای ظهور اخلاق در جهان جدید» و « مبانی و مفاهیم فلسفی اخلاق» و «توجه به اخلاق در سازمان و مدیریت» و «جوانمردی و شاخص‌های سازمانی آن» تنظیم شده است.
در بخش اول این کتاب به حکمت و ارزش‌های سازمانی و مبانی اخلاق و معنوی سازمانی اشاره شده است.
در بخش دوم راجع به مکاتب فضیلت‌گرایی، وظیفه‌گرایی، نتیجه‌گرایی، نظام‌های اخلاقی و مباحثی چون اعتماد و نظریه‌های اخلاقی سخن گفته شده است.
در بخش سوم اخلاق حرفهای، کاربردی، زیست‌محیطی، حرفهای و فناوری بررسی شده است و در بخش آخر یعنی بخش چهارم نویسنده به جوانمردی و نشانه‌های آن و ابعاد مختلف آن از قبیل جوانمردی زنان، جوانمردی در متون کهن، جوانمردی سازمانی پرداخته است.
یکی از ویژگی‌های این کتاب که شاید خواننده را وادار به خواندن و پیگیری ادامه مطالب آن می‌دارد، شیوه نگارشی آن است. نویسنده از شیوه فصل‌بندی‌های متداول استفاده نکرده است و با توجه به موضوع اصلی کتاب که اخلاق مبتنی بر جوانمردی است از اصطلاح «جلسه» استفاده کرده است. در این «جلسه» ها برای نمایش مطالب مختلف از کادرهای شبیه به ابزارهای چندرسانه‌ای (اسلاید، تابلو، نمایش فیلم و کار گروهی…) بهره گرفته است.
خاکی در این کتاب لحنی روایت‌گونه دارد و سعی کرده است سبک نگارش قلم‌زنان حوزه مدیریت را اندکی تغییر دهد. موضوعات مختلف اخلاقی در سلسله مجالسی ارائه می‌شود که با نکته‌ها و پرسش‌های شاگردان همراه است، این سؤالات، شاید همان سوالاتی باشد که خواننده نیز در ذهن دارد بنابراین نویسنده کوشیده است این سؤالات را پاسخ دهد.
خاکی سعی کرده است دایره عمل جوانمردی سازمانی را از تمرکز بر رفتار کارمندان و مشتریان و ارباب رجوع فراتر برده و به همه ذی‌نفعان بیرونی و درونی، حقیقی و حقوقی سازمان تعمیم دهد. نویسنده کوشیده است با بهره بردن از گفتار و نوشتارهایی از بزرگانی چون دکتر سید مهدی الوانی، دکتر مهدی بهادرنژاد و دکتر میر جلال‌الدین کزازی لزوم در هم آمیختن اخلاق فضیلت‌گرا و اخلاق سازمانی را به مخاطب برساند. غلامرضا خاکی در مقدمه این کتاب آورده است: در فضای نوین سایبری که امپراتوری توانمند رسانه، تقدیر «مک دونالد» ی شدن جهان را به‌عنوان «حقیقت» ترویج می‌کند ارزش‌های اصیل فرهنگی ما روزبه‌روز در عمل کمرنگ‌تر می‌شود.
در این روزگار، انسان به « گره‌ای» از یک شبکه تبدیل شده است که خانه‌اش همه‌جاست و هیچ حریم خصوصی ندارد. رفته‌رفته فرایند جهانی‌شدن، به کمک تکنولوژی‌های نوین، از «اختیار» به «اجبار» تبدیل می‌شود.
نویسنده درصدد برآمده است که خواننده هم به تجسم جهانی فراتر برآید و برای تغییر آنچه که از نظر نویسنده ضروری است اقدام کند؛ اما مسئولیت اصلی با کیست؟ غلامرضا خاکی معتقد است که مسئولیت آنچه که در جهان امروز می‌گذرد بر عهده عقلانیتی است که «علم مدیریت» در مقیاس جهانی، ملی و سازمانی بر آن استوار است. علمی که برآیند تمامی علوم اجتماعی، انسانی است که ادعای ساختن «جهانی نو» دارند. از دیگر سو غلامرضا خاکی تلاش کرده است بازسازی کارآمد هویت ملی را نقطه عطف رسیدن به این هدف مهم عنوان کند و می‌گوید: در چهارچوب ارزش‌های جهانی به دانش مدیریتی نیازمندیم که دغدغه رعایت اصول اخلاقی متناسب با فرهنگ ایرانی را داشته باشد.
در این کتاب، جوانمردی در سازمان، وارد نکردن خسارت به سازمان و شکیبایی در مقابل مشکلات گریزناپذیر و انجام وظیفه بدون گله و شکایت در قبال نابسامانی‌های کاری، تعریف شده است. به نظر می‌رسد یکی از اهداف مهم نگارش این کتاب علاوه بر آنچه که مطرح شد ایجاد پیوند بین اخلاق حرفهای و سازمانی با فرهنگ و آیین ایرانی است که در این کتاب بارها به آن اشاره شده است.
این کتاب توسط نشر فوژان منتشر شده و چاپ سوم آن در ۳۵۵ صفحه و با قیمت ۱۹۷۰۰ تومان در دسترس علاقه‌مندان است.
